‘Mam, je moet me loslaten’, dat is wat dochter Sara zo vaak tegen me zei. Ik begreep nooit wat ze precies bedoelde, want als iemand haar zelfstandigheid gaf was ik het wel.
Het loslaten van je kind heb ik al ervaren bij de geboorte, bij het doorknippen van de navelstreng. Letterlijk fysiek loskomen van je baby. Ook toen ik van borstvoeding overging naar flesvoeding voelde ik het sterk, ze was weer een stapje verder van mij vandaan.

Het eerste kermisrondje
Ik herinner me die keer dat we naar de kermis gingen en Sara voor het eerst als peuter alleen in de mini-autootjes stapte. Ze was immers al groot en hoefde geen volwassene meer naast zich. De autootjes gingen rijden en kleine Saartje draaide zo de bocht om, uit mijn gezichtsveld. De emotie die ik toen voelde, kan ik nu nog voelen. Jeetje, wat gaat dat diep.
Ze kon al aardig fietsen en wilde graag zelfstandig een rondje rijden in de buurt, zoals grote mensen dat doen.

Zelfstandig een blokje om
Zelf op de fiets konijnenhooi halen bij de Boerenbond en daarna met het hooi onder de snelbinders het blokje omrijden. Drie keer rechtsaf slaan, totdat ze weer bij ons huis aankomt. Haha, ik sta al vijf minuten op de uitkijk om haar in het vizier te krijgen. Ja hoor, ik zie haar blonde, wapperende haren onder de fietshelm en haar paarse kinderfiets. Een gelukspijl raakt mijn hart, trots op mijn kleine doe-het-zelver. Alleen nog de wegversmalling door en dan is ze weer thuis. Oeps, ik had alles nog zo goed uitgelegd, behalve wat ze daar moest doen. Gelukkig is de naderende automobilist bij de les en laat de kleine fietser in de wegversmalling voorgaan.

Mam, je moet me loslaten
Bedoelde Sara toen ze 15 was dat ik me minder zorgen over haar moest maken of dat ik me niet met haar huiswerkschema moest bemoeien? Het was niet duidelijk en het lukte me niet erop door te vragen. Sara was ook niet geneigd het verder toe te lichten, het was meer een mededeling. Toen de jaren verstreken en het duidelijk werd dat ze ernstige mentale problemen had, kreeg haar opmerking ‘je moet me loslaten’ voor Frans en mij steeds meer inhoud. Ze wilde dood en niet zo’n beetje ook. Na veel inzet van hulpverleners, therapie en medicatie, ging Sara in de jaren erna steeds meer achteruit. Haar perspectief op de dood bleef aanhouden. Pas een paar maanden voor haar dood heeft ze er met ons als ouders openlijk over gesproken. Het ‘loslaten van mijn kind’ heb ik toen letterlijk gevoeld. We hebben haar doodswens gerespecteerd en ik voelde dat we haar niet meer wilden laten opnemen op de gesloten afdeling. Want dan zou ze alsnog gaan op een ruwe manier, en totaal uit verbinding met ons.

Altijd in gesprek blijven
Nee, in gesprek blijven, dan is er hoop. Het tweesporenbeleid dat we toen hebben gevolgd, enerzijds aanmelding bij de Levenseindekliniek en anderzijds kortdurende medicatie uitproberen, was voor Sara, ons en haar psychiater nog de enige weg. Als ouders pak je elk sprankje hoop vast om je kind hier te houden. Aan de andere kant wilden we ook naast ons kind blijven staan en haar niet alleen laten met haar doodswens. Het aanmelden bij de Levenseindekliniek is een soort van lifeline. Erkenning geven en ook de kans en ruimte geven om terug te komen op je standpunt.

Ze neemt een besluit
Sara heeft niet kunnen wachten op een gesprek bij de Levenseindekliniek, ze is uiteindelijk toch overleden aan zelfdoding. Ze heeft voor zichzelf een zo waardig mogelijke dood gekozen en heeft ons als ouders liefdevol achtergelaten.
Echt loslaten doe ik mijn dochter nooit en dat is ook niet nodig. Zij is onderdeel van mij en dat zal altijd zo blijven. Ze zit in mijn adem, ze nestelt zich onder mijn huid. Elke vezel in mij is nog steeds vervuld van haar. Sara is zeventien jaar geworden. Ik hoop dat mijn rouw oneindig mag zijn, omdat mijn liefde voor haar dat ook is.

Elsbeth Kuysters
(Foto: Arjan van Dijk)

Lees ook het troostende boek van Elsbeth ‘Moederhart vol rouw en liefde’ en het interview met haar in het Algemeen Dagblad van 27 oktober 2023.