Mentale gezondheid en topsport

Mentale gezondheid en topsport

augustus 8, 2021

Vanuit mijn beroep als (bedrijfs)psycholoog kijk ik met haast kinderlijke nieuwsgierigheid naar de topsporters van de Olympische Spelen. Hoe gaan ze met teleurstelling en tegenslag om? Hoe houden ze het hoofd koel en wat helpt om tot goede prestaties te komen? Ik hou van sport beoefenen en ook het kijken naar grote sportevenementen brengt me plezier en ontspanning. Met de huidige Spelen in Tokyo is dat een kolfje naar mijn hand: om half zes in de ochtend sta ik op, maak koffie met een broodje, om vervolgens op de bank het nachtprogramma alsnog op te starten. 

Van verwachting naar desillusie
Er zijn meer verliezers dan winnaars en wat is er veel pijn en verlies in de topsport. De teleurstelling is immens groot bij het oplopen van een blessure of het net misgrijpen van een medaille. De lat ligt bij sommigen onrealistisch hoog en het niet voldoen aan te hoge verwachtingen zorgt voor een diepe val. Jarenlange training en voorbereiding veranderen in een split second in een bittere desillusie. Dit jaar valt het me op dat mentale aspecten van de sport beter zichtbaar zijn, wellicht doordat ik mede met de bril van een psycholoog kijk.  

Meer openheid over mentale klachten
De Amerikaanse Simone Biles heeft werkelijk alles gewonnen wat er maar te winnen valt in het turnen. Dit jaar trekt ze zich terug uit de wedstrijd en geeft openlijk toe last te hebben van mentale blokkades. Hierdoor kan ze op dit moment de ingewikkelde sprongen niet veilig turnen. Natuurlijk is dit geen gewone wedstrijddruk, want daar is zij als topturnster echt wel tegen bestand. Het is een onderliggende stressfactor die nu voor het eerst naar buiten komt. Ik bewonder haar moed om hier open in te zijn en dat ze haar medeturnsters vanaf de tribune blijft aanmoedigen. Zij is in mijn ogen een winnaar omdat ze een statement maakt dat herkenning geeft bij andere topsporters. 

Set de goal and forget it
De Nederlandse roeimannen dubbelvier werden in Tokyo met de nek aangekeken vanwege de besmettingen in hun team. Hun roeicoach werd in quarantaine geplaatst, ze moesten eigen vervoer regelen en werden zo de paria’s van de Spelen. Daar heb je je dan jarenlang de pestpokken voor gewerkt. Verre van ideale omstandigheden om de race van je leven te roeien en toch flikken ze het. Hoe dan? In interviews noemen ze een belangrijke variabele: slechts focus leggen op waar je controle over hebt.
Het credo voor de windsurfers is ‘Set the goal en forget it! Ben duidelijk in wat je wil bereiken en laat het vervolgens los, zodat je er in relatieve ontspanning  naartoe kunt werken. Van mentale druk naar het genieten van de beweging, het onderweg zijn.

Genieten is een belangrijke faktor
Een gezonde geest in een gezond lichaam, is een oude spreuk, maar blijft actueel. Sporters die het op een rijtje hebben tussen de oren, halen het beste uit zichzelf naar boven, ongeacht of dat nu wel of niet resulteert in een blinkende medaille. ‘Het plezier behouden of weer terugvinden in de sport en vooral genieten van de weg naar de prestatie’, zei Demoulin nadat hij een paar maanden niet heeft gefietst. Hij vond van zichzelf dat hij te veel gericht was op het resultaat en dat geeft veel verwachtingen en druk. Ook de meerkampster Vetter heeft na een moeilijke periode het plezier hervonden, en zie, de prestatie volgt als vanzelf. Wat komt er veel veerkracht en vechtlust via het beeldscherm tot ons, het doorzettingsvermogen spat ervan af. Sifan Hassan valt tijdens de 1500 meter en staat weer op. Wielrenster Braspennincx kreeg in 2015 een hartinfarct en fietst nu naar goud.

Sportiviteit en vriendschap
Ik heb ook veel mededogen en sportiviteit gezien. De hoogspringer Barshim uit Qatar wilde geen jump-off na 2.37 meter, maar stelde voor de gouden medaille te delen met zijn vriend Tamberi uit Italië. De Italiaan raakte buiten zinnen van vreugde omdat hij nog niet eerder olympisch eremetaal had gewonnen en was teruggekomen van een ernstige blessure. Met een grote glimlach zit ik op mijn bankje naar dit fantastische tafereel te kijken. De Nederlandse marathonloper Nageeye spoort zijn Belgische vriend Abdi aan tot een laatste spurt, zodat ze respectievelijk het zilver en brons pakken. Ook hier maakt mijn hart een sprongetje van geluk.
De veerkracht en wijze lessen van de sporters vind ik inspirerend en zijn ook goed bruikbaar voor niet-sporters. In feite zijn we allemaal op onze eigen manier topsporter in het werk dat we doen, met eigen doelen, verwachtingen en prestaties. Werken aan mentale gezondheid loont, kunnen genieten van waarmee je bezig bent. Dan ben je voor mij sowieso een winnaar.

Verlies, Arbeid en Gezondheid

Jong en oud sterven

Ik heb niet kunnen bevroeden dat de laatste levensfases van mijn 17-jarige dochter en mijn bijna 91-jarige moeder zo dicht

Lees verder »