Nu ik bijna dertig jaar werk als bedrijfspsycholoog, constateer ik dat verlies vaak voorkomt in leven en werk. Verlies betreft niet alleen de dood, want het zijn juist de alledaagse dingen die we als vanzelfsprekend ervaren die we kunnen kwijtraken. 

Het voelt als falen

Met gebogen hoofd en hangende schouders komt ze schoorvoetend mijn spreekkamer binnen. Haar adem zit hoog en ze durft me nauwelijks aan te kijken. ‘Dat het zo ver met me moet komen, dat mijn leidinggevende me adviseert een bedrijfspsycholoog te bezoeken.’ Ik hoor een zucht en het lijkt alsof ze zich schaamt een gesprek met me aan te gaan. Ze zegt dat het voelt als falen.  

Na een geruststellend kopje koffie vertelt ze dat ze juist zo blij is de afgelopen weken weer als docent aan het werk te zijn. Weliswaar voor halve dagen maar ze is weer terug. De afgelopen maanden zat ze veelal noodgedwongen thuis door diverse operaties en behandeltrajecten voor borstkanker. Ze vertelt het kort en zakelijk, de emotie laat zich maar moeilijk kennen. Van mij wil ze in een gesprek slechts enkele praktische tips om beter met haar energie om te gaan. Ze merkt dat ze het tempo van alledag niet kan volgen en dat ze ‘s avonds uitgeput op de bank ligt.

Wat is verloren gegaan?

Per direct ben ik geraakt door haar gedrevenheid, haar inzet en passie voor haar studenten. Tegelijkertijd voel ik de leegte om haar heen, de woorden die ze nu nog niet kan vinden en de afstand die het in haarzelf teweeg brengt.

‘Heb je voldoende kunnen rouwen’, vraag ik. Ze antwoordt met opgetrokken wenkbrauwen en een uitdrukking vol vraagtekens. Er is niemand doodgegaan, dus nee, rouw is er niet.

Ik doe een tweede poging:  ‘Wat is er verloren gegaan?’ Deze vraag komt wel binnen en tot haar grote verbazing komen de tranen spontaan. ‘Jeetje, zie mij hier nou een potje zitten janken, het gaat juist weer goed met me’. Tranen zijn voor haar een symbool van zwakte, aha ik begin het te begrijpen.  

De stilte die tussen ons ontstaat, geeft meer antwoorden dan ik haar ooit zou kunnen geven. Ze voelt het verlies, laat het eindelijk toe en ze hakkelt naar me: ‘Ik heb geen vertrouwen meer in mijn lijf, het heeft me zo gruwelijk in de steek gelaten. Ik ben mijn gezondheid voor een deel kwijtgeraakt.’ De tranen luchten haar op, er komt ruimte in haarzelf en ook tussen ons. We kunnen het verlies benoemen, aanraken en gewoon laten zijn.

Erkenning geeft ruimte

Ze is genezen van borstkanker en realiseert zich nu pas dat het bijbehorend verlies ook tijd nodig heeft om omarmd te worden. Een traject van herkenning, erkenning, liefde en acceptatie is nodig om het verlorene te doorvoelen en bestaansrecht te geven.

In de maanden die volgen werken we hier samen hard aan, ook aan het vinden van een nieuw evenwicht in haar energiebalans. Want nee, eigenlijk wil ze niet meer op de oude voet doorgaan. Dat was te fanatiek, te perfectionistisch en teveel gericht op de verwachtingen van een ander. Vanaf nu wil ze zichzelf meenemen in haar afwegingen en wil ze leren andere keuzes te maken.

Ik loop nog een paar gesprekken met haar mee en zie haar met opgeheven hoofd fier de spreekkamer uitstappen. Handen schudden doen we nu in coronatijd even niet, maar ze kijkt me diep in de ogen en groet me hartelijk: Namasté.