Overal waar ik kijk hangen de schooltassen aan de vlaggenstok, het rood-wit-blauw wappert vrolijk mee met de lichte bries. Eindelijk zijn de leerlingen beloond voor het harde werken. De ontberingen van de coronatijd en het eenzaam thuiszitten achter het scherm mogen ze nu achter zich laten. 
Deze periode waarin de resultaten van de eindexamens bekend zijn, beleef ik heel dubbel. Ik ben heel blij voor de geslaagde leerlingen en geniet mee als ik de berichtjes lees en de foto’s op facebook voorbij zie komen. Er is ook de pijn dat mijn kind geen tas aan de vlaggenstok heeft en dat ook nooit meer komen gaat omdat ze dood is. Wellicht voelen andere ouders van een overleden kind dat ook zo.

Gezakt voor het leefexamen
Mijn kind Sara heeft nooit haar middelbare school afgemaakt, ze is overleden aan zelfdoding toen ze zeventien was. Geen vlaggenstok met tas voor haar, geen diploma om haar handtekening onder te zetten. Wat had ik haar graag de vreugde van het slagen gegund. Het gevoel iets te hebben afgerond en klaar te zijn voor een volgende stap. Het deed haar pijn om te zien dat leeftijdgenoten er vol voor gingen en plannen maakten, terwijl zij niet kon aanhaken en geen toekomst zag voor zichzelf. Mijn diepste pijn zit niet zozeer in het niet behalen van een diploma, maar in het feit dat het mijn kind niet is gelukt haar leven te leven. Het voelt alsof zelfdoding betekent dat je gezakt bent voor het leefexamen. Dat doet ook iets met mijn oerinstinct als moeder, want je wilt je jong zien sprankelen maar ook veerkracht meegeven.

Essentie van een kind verliezen
Misschien is het moeizame van een kind verliezen dat alle belangrijke, toekomstige levensmomenten het verlies extra benadrukken. Een diploma halen, een nieuwe studie starten, relaties aangaan, trouwen of samenwonen, kinderen krijgen. Mijn kind maakt het niet meer mee en wij als ouders zijn er dus ook geen deelgenoot van. Toch kies ik er bewust voor, de mijlpalen van anderen te vieren en te beleven. Ik wil juist wél aanwezig zijn bij een diploma-uitreiking of een huwelijk. Het cadeautje voor een kraamvisite zoek ik zorgvuldig uit, alsof Sara over mijn schouder meekijkt en meegeniet.
De terugslag voel ik als ik later weer thuis kom en neerplof op de bank. Ze was er niet bij en ze hoorde er zo bij te zijn. Het zijn die pijnlijke momenten die schuren tegen de wanden van mijn hartkamers. Manu Keirse zegt het zo rakend: ‘Geen kind is zo aanwezig als het kind dat wordt gemist.’

Voor mij is ze geslaagd
Voor mij is Sara al geslaagd vanaf haar geboorte, met al het licht en de liefde die ze meebracht. Door haar ben ik moeder geworden en wat is het fijn haar moeder te mogen zijn. Ook nu nog, met alles wat er is gebeurd, kan ik dankbaarheid voelen. Het is ook troostend om te zien dat het leven doorgaat, dat haar leeftijdgenoten het leven kunnen omarmen en mooie stappen maken in hun ontwikkeling. Dat is eigenlijk al voldoende reden om het rood-wit-blauw telkens weer uit te hangen. En dat is precies wat ik probeer te doen: elke dag het leven vieren met alles wat erbij hoort, met of zonder tas aan de vlaggenstok.

Lees ook het troostende boek van Elsbeth Kuysters: ‘Moederhart vol rouw en liefde’ – Uitgeverij Elikser. Voorwoord van Manu Keirse – zie www.elsbethkuysters.nl